تجزیه ژنتیکی مقاومت به بیماری سفیدک پودری در برخی لاین های جو

چکیده بیماری سفیدک پودری جو که توسط قارچ آسکومیستblumeria graminis dc.ex merat f.sp.hordei er . marshal (syn. erysiphe graminis f. sp. hordei) ایجاد می شود، از مهم ترین بیماری های جو در جهان می باشد که سالیانه خسارت فراوانی را به محصول وارد می سازد. استفاده از ارقام مقاوم از لحاظ اقتصادی و سلامت محیط زیست کارآمدترین روش کنترل بیماری سفیدک پودری است. در این تحقیق به منظور برآورد پارامترهای ژنتیکی مقاومت به بیماری سفیدک پودری و تعیین چگونگی کنترل ژنتیکی صفات و همچنین تعیین اثر محیط بر برآورد این پارامترها، از طرح دای آلل یک طرفه 7×7 استفاده گردید. بدین منظور شش ژنوتیپ جو به همراه رقم تجاری صحرا در دامنه ی حساس تا مقاوم به بیماری سفیدک پودری در تلاقی مورد استفاده قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. صفات مورد مطالعه در مرحله گیاه بالغ شامل شدت بیماری و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (audpc) بود. همچنین صفات مورفولوژیک ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، وزن سنبله، تعداد سنبلچه، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبلچه، وزن هزار دانه، رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبلچه، یادداشت برداری گردیدند. نتایج نشان داد که برای صفتت شدت بیماری مدل افزایشی غالبیت صدق می کند، همچنین این صفت تحت کنترل یک گروه ژنی می باشد، درصفات مرتبط با بیماری اثرات غالبیت ژن ها بارزتر بود. صفت audpc تحت کنترل بیش از یک گروه ژنی قرار داشت. در هر دو صفت، ژنوتیپ 110/104 به عنوان منبع مقاوم و دارنده ی ژن های با اثرات غالبیت مقاومت شد و پتانسیل تولید نتاج برتر در تلاقی در برنامه های اصلاحی را دارا می باشد. تجزیه دای آلل برای همه صفات مورفولوژیکی صورت گرفت. قابلیت ترکیب پذیری عمومی (gca) برای تمام صفات مورد ارزیابی معنی دار بود، ولی قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (sca) در صفات ارتفاع، رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبلچه معنی دار نبود. در کنترل صفت تعداد دانه در سنبله، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش داشتند. همچنین مشخص شد که واریانس غالبیت بیشترین نقش را در کنترل توارث صفات مورد بررسی به عهده دارد. متوسط وراثت پذیری عمومی برای صفات مورد بررسی بین 7/48 و 6/86 درصد متغیر بود. کلمات کلیدی: سفیدک پودری، تجزیه ژنتیکی، دای آلل، مقاومت